Apteczka pierwszej pomocy w miejscu pracy – obowiązki pracodawcy i regulacje prawne

Zapewnienie sprawnie funkcjonującego systemu pierwszej pomocy przedmedycznej oraz odpowiednie wyposażenie firmy w apteczki pierwszej pomocy to obowiązek każdego pracodawcy, wynikający z regulacji prawnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Dobrze zorganizowana pierwsza pomoc minimalizuje ryzyko poważnych konsekwencji zdrowotnych w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia pracowników.

Czym jest pierwsza pomoc przedmedyczna?

Według Ustawy z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. 2006 nr 191, poz. 1410) pierwsza pomoc to zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Działania te wykonuje osoba znajdująca się na miejscu zdarzenia, korzystając z dostępnych wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych dopuszczonych do powszechnego obrotu.

Obowiązki pracodawcy w zakresie organizacji pierwszej pomocy

Zgodnie z Kodeksem Pracy (Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.) oraz Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2003 nr 169, poz. 1650), pracodawca jest zobowiązany:

1. Wyznaczyć w zakładzie pracy punkty pierwszej pomocy oraz wyposażyć je w niezbędne apteczki i sprzęt.
2. Powołać osoby przeszkolone w zakresie udzielania pierwszej pomocy (na każdej zmianie roboczej).
3. Umieścić przy apteczkach informacje o pracownikach przeszkolonych, w tym imię i nazwisko, miejsce wykonywanej pracy oraz numer telefonu.
4. Zapewnić instrukcję udzielania pierwszej pomocy w łatwo dostępnym miejscu.

Apteczka pierwszej pomocy – definicja i rozmieszczenie

Apteczka pierwszej pomocy to pojemnik służący do przechowywania materiałów i środków niezbędnych do ratowania zdrowia i życia w sytuacjach nagłych. Liczba, lokalizacja oraz szczegółowe wyposażenie apteczek powinny być ustalane w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami. Istotne jest również ich odpowiednie oznakowanie – białym krzyżem na zielonym tle – oraz umieszczenie w łatwo dostępnym miejscu, tak aby każdy pracownik mógł szybko skorzystać z pomocy.

Wyposażenie apteczki pierwszej pomocy – co warto w niej umieścić?

Polskie przepisy nie precyzują dokładnego składu apteczki, dlatego jej zawartość należy dostosować do specyfiki zakładu pracy. Konsultacja z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną jest kluczowa, ponieważ pozwala uwzględnić potencjalne zagrożenia występujące w danym środowisku pracy. Przykładowe elementy wyposażenia to:

Materiały opatrunkowe i środki dezynfekcyjne

1. Sterylne gaziki i kompresy jałowe.
2. Plastry z opatrunkiem o różnej wielkości.
3. Bandaże elastyczne, opaski uciskowe i siatkowe.
4. Gazy jałowe do tamowania krwawień.
5. Środki dezynfekcyjne, takie jak woda utleniona, spirytus salicylowy czy płyny antyseptyczne.

Specjalistyczne środki i akcesoria

1. Nożyczki, pęsety, agrafki.
2. Rękawiczki jednorazowe (lateksowe, nitrylowe lub winylowe).
3. Chusta trójkątna
4. Koc termiczny (folia NRC) – chroniący przed wychłodzeniem lub przegrzaniem.
5. Maseczka do sztucznego oddychania lub półmaski twarzowe.
6. Kompresy żelowe chłodzące i opatrunki hydrożelowe przydatne w przypadku oparzeń.
7. Kołnierz ortopedyczny (w miejscach o podwyższonym ryzyku urazów kręgosłupa szyjnego.)
8. Rurka ustno-gardłowa (dla personelu przeszkolonego).
9. Sól fizjologiczna (NaCl 0,9%) do przemywania ran i oczu.

Dodatkowe wyposażenie dostosowane do profilu działalności

1. W miejscach narażonych na oparzenia chemiczne – neutralizatory substancji chemicznych, specjalne płukanki do oczu.
2. W branży budowlanej i produkcyjnej – dodatkowe opatrunki i zestawy do tamowania obfitych krwawień
3. W biurach – podstawowe środki higieniczne (chusteczki jednorazowe, płyny dezynfekujące do rąk) oraz materiały opatrunkowe dostosowane do drobnych skaleczeń.

Leki w apteczce – czy to dozwolone?

Przepisy nie określają jednoznacznie zasad wprowadzania leków do apteczki. W Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 28 lutego 2017 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego wskazano, że leki mogą podawać jedynie pielęgniarki, położne lub lekarze. Dlatego, jeśli w firmie nie ma wykwalifikowanego personelu, zaleca się unikanie przechowywania leków, aby nie narazić pracowników na negatywne skutki nieodpowiedniego ich zastosowania.

Oznakowanie i dostępność apteczek

Każda apteczka pierwszej pomocy powinna być prawidłowo oznakowana białym krzyżem na zielonym tle. Umieszczenie jej w łatwo dostępnym, widocznym miejscu oraz zapewnienie czytelnej instrukcji postępowania w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia jest niezbędne. Pracownicy powinni dokładnie wiedzieć, gdzie znajdują się punkty pierwszej pomocy oraz kto jest upoważniony do jej udzielania.

Dostosowanie apteczki do potrzeb przedsiębiorstwa

Nie ma jednej, uniwersalnej listy zawartości apteczki, która sprawdzi się w każdym przedsiębiorstwie. Potrzeby zależą m.in. od rodzaju działalności, wielkości zakładu, liczby pracowników oraz specyfiki występujących zagrożeń. Stała współpraca z lekarzem sprawującym opiekę zdrowotną nad pracownikami, jak również regularne szkolenia z udzielania pierwszej pomocy, pozwolą na optymalne dopasowanie wyposażenia.

Podsumowanie

Każdy pracodawca ma obowiązek zapewnienia w swojej firmie sprawnie działającego systemu pierwszej pomocy oraz zadbać, aby tam była odpowiednio wyposażona apteczka pierwszej pomocy. Dzięki temu pracownicy mogą czuć się bezpiecznie, wiedząc, że w razie nagłego zdarzenia otrzymają niezbędne wsparcie. Zgodność z przepisami to nie tylko kwestia formalna, ale przede wszystkim troska o zdrowie i życie osób zatrudnionych w firmie.

Bibliografia

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks Pracy (Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141 z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2003 nr 169, poz. 1650).
3. Ustawa z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. 2006 nr 191, poz. 1410).
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 lutego 2017 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego (Dz.U. 2017 poz. 497).