Wypadek w drodze do pracy lub z pracy – kiedy i jakie świadczenia przysługują pracownikowi

Wypadek w drodze do pracy lub z pracy zgodnie z art. 57b Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych to:

1. Zdarzenie nagłe.
2. Wywołane przyczyną zewnętrzną.
3. Które nastąpiło w drodze do lub z miejsca zatrudnienia.
4. Jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.

Uważa się również, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas gdy droga, nie będąc najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych najdogodniejsza.
Nagłość zdarzenia oraz przyczyna zewnętrzna zostały omówione w artykule R. Pietrzak „Kiedy wypadek nie będzie wypadkiem przy pracy?”, wyjaśnienia zaś wymagają „droga najkrótsza” oraz „droga nie przerwana”.
„Droga najkrótsza” czy może być drogą „na skróty”?
Wyrok Trybunału Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 listopada 1949 r. (TR 1421/48) mówi, że skorzystanie z drogi szczególnej w drodze do pracy lub z pracy np. drogi skróconej, chociażby jej używanie nie było wskazane, nie przekreśla pojęcia drogi, w świetle obowiązującego prawa.
Gdzie droga do pracy lub z pracy rozpoczyna się, a gdzie kończy?
Orzecznictwo sądowe stwierdza, że droga do pracy rozpoczyna się w momencie opuszczenia mieszkania przez pracownika, choćby znajdował się jeszcze budynku. w uzasadnionych przypadkach za dom może być uznane inne miejsce niż miejsce zameldowania, jeżeli jest ono aktualnym miejscem pobytu pracownika (Wyrok SN z dnia 25 stycznia 1980 r., III URN 59/79, OSNCP 180, Nr 7-8, poz.142). Droga do pracy kończy się w momencie, kiedy pracownik wejdzie na teren zakładu pracy – przekroczy bramę lub wejdzie do budynku.
Co „życiowo uzasadnia” przerwanie drogi do pracy lub z pracy?
Jak pokazuje orzecznictwo sądowe przerwy w drodze do pracy lub z pracy to przerwy przymusowe np.:

• pracownik odbywający drogę do pracy do pracy lub z pracy własnym samochodem nie przerywa tej drogi, jeśli usuwa usterkę samochodu i trakcie tej czynności ulega wypadkowi (wyrok SN z dnia 22 stycznia 1996 r., II UKN 462/97, OSNAP 1999, nr 1, poz.23);
• pobicie pracownika odbywającego drogę z pracy do domu jest wypadkiem w drodze z pracy, bez względu na przyczynę pobicia (uchwała SN z dnia 7 listopada 1980 t., III UZP 9/80, OSNCP 1981, nr 5, poz. 73);
• przerwa w odbywaniu przez pracownika drogi z pracy do domu związana z udziałem w spotkaniu towarzyskim wyłącza możliwość uznania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy (wyrok SN z dnia 10 grudnia 1997 r., II UKN 383/97, OSNAP 1998, nr 20, poz. 611).

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania ustala dokładne postępowania w sytuacji wypadków w drodze do pracy lub z pracy.
Poszkodowany niezwłocznie zawiadamia pracodawcę o zaistniałym wypadku. Pracodawca uznaje zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy na podstawie oświadczenia poszkodowanego, członka jego rodziny lub świadków co do czasu, miejsca i okoliczności zdarzenia oraz informacji i dowodów pochodzących od np. policji lub z pogotowia ratunkowego. Sporządza kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy w czasie nie dłuższym niż 14 dni od dnia zawiadomienia o wypadku w drodze do pracy lub z pracy, w dwóch egzemplarzach na podstawie wzoru określonego w w/w rozporządzeniu.
W przypadku niezdolności pracownika do pracy na skutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy, pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia. Pracownik nabywa prawo do tego zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego.
Pracownik, który wykorzystał pełny okres zasiłku chorobowego i jest nadal niezdolny do pracy z powodu choroby, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy, może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Jest ono wypłacane przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. Stan zdrowia pracownika mający wpływ na przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego ocenia lekarz orzecznik ZUS, który wydaje w tej sprawie orzeczenie.
Świadczenie rehabilitacyjne, mimo że niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, przysługuje na ogólnych zasadach i wynosi:

• 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych 3 miesięcy (90 dni) świadczenia rehabilitacyjnego,
• 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pozostały okres.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1974 nr 24, poz. 141, z późn. zm.)
2. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 1998 nr 162, poz. 1118, z późn. zm.).
3. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 1999 r. nr 60, poz. 636, z późn. zm.).
4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (Dz. U. z 2002 r. nr 237, poz. 2015, z późn. zm.).