Wypadek przy pracy – kiedy nim nie będzie

Wypadek przy pracy – co trzeba wiedzieć

Zdarzenia wypadkowe na początku rozpatrywane są pod względem dwóch aspektów, czy był to wypadek zawodowy, czy wypadek pozazawodowy.

Problematyka wypadków zawodowych jest przedmiotem wielu regulacji prawnych. Przy tych wypadkach brana jest pod uwagę klasyfikacja wypadków, procedura postępowania powypadkowego, sprawozdawczość statystyczna sporządzana dla GUS, uprawnienia poszkodowanego do świadczeń i odszkodowań, a także roszczenia na drodze cywilnej.

W grupie wypadków zawodowych mieszczą się trzy rodzaje wypadków:

1. Wypadki przy pracy.
2. Wypadki traktowane na równi z wypadkami przy pracy.
3. Wypadki w drodze do pracy lub z pracy.

Jeżeli mówimy o wypadku przy pracy to zgodnie z Ustawą z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych jest to zdarzenie, które jednocześnie musi spełniać cztery warunki:

1. Musi być to zdarzenie nagłe.
2. Wywołane przyczyną zewnętrzną.
3. Powodujące uraz albo śmierć.
4. Musi nastąpić związek z wykonywaną pracą (m.in. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, bez jego polecenia; w czasie pozostania w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracy, a miejscem wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy).

Jeżeli którykolwiek z tych czterech ww. warunków nie będzie spełniony to wypadku nie możemy uznać jako wypadek przy pracy. Na potwierdzenie i uwiarygodnienie powyższej definicji poniżej przedstawiono kilka orzeczeń sądowych, które wyjaśniają kiedy wypadek nie będzie wypadkiem przy pracy.

Nagłość zdarzenia

Sąd Najwyższy w wyroku z 8 grudnia 1998 r. orzekł, iż długotrwałe oddziaływanie na organizm pracownika szkodliwych warunków zatrudnienia, które doprowadza do nagłego ujawnienia się skutku chorobowego, nie jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (II UKN 349/98, OSNP 2000/2/78).

Sąd Najwyższy w wyroku z 18 stycznia 1965 r. orzekł, iż mgła na trasie nie jest zjawiskiem, które występuje nagle i w sposób zaskakujący użytkowników dróg. Przeszkodę tę można zawczasu dostrzec, a intensywność jej narasta na tyle stopniowo, by można było dostosować się do zmienionych warunków, w szczególności dostosować szybkość pojazdu do każdoczesnego stanu widoczności. Napotkanie przez kierowcę w czasie jazdy tego rodzaju przeszkody nie pozbawia go możliwości odpowiedniego zabezpieczenia się przed grożącym niebezpieczeństwem przez zmniejszenie szybkości, a nawet, w granicznym przypadku, zatrzymanie pojazdu. Skoro zaś kierowca ma możliwość zareagowania w określony sposób na grożące niebezpieczeństwo, to nieskorzystanie z tej możliwości urasta do naruszenia obowiązków, jakie ciążą na nim z mocy przepisów o ruchu pojazdów mechanicznych na drogach publicznych (II PR 716/64, nie publikowany).

Przyczyna zewnętrzna

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 stycznia 1977 r. orzekł, iż upadek pracownika podczas wykonywania przez niego zwykłych czynności w zakładzie pracy, w wyniku którego to wypadku doznał złamania podstawy czaszki i innych obrażeń powodujących jego śmierć, gdy upadek nastąpił na skutek napadu padaczkowego tegoż pracownika, nie jest przyczyną zewnętrzną (III PZP 16/76, OSNCP 1977, nr 9, poz. 155).

Uraz lub śmierć

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 kwietnia 2000 r. orzekł, iż samobójstwo pracownika w czasie podróży służbowej, które nie pozostawało w związku z wykonywaniem powierzonych zadań, nie jest wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 6 ustawy wypadkowej z 1975 r. (II UKN 509/99 OSNAP 2001/20/625).

Związek z wykonywaną pracą

Sąd Najwyższy w wyroku z 13 listopada 1998 r. orzekł, iż nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło po odsunięciu pracownika od wykonywania pracy, w czasie, gdy samodzielnie przebywał na terenie zakładu pracy i nie był w dyspozycji pracodawcy (II UKN 298/98, OSNAP 1999/24/798).

Sąd Najwyższy w wyroku z 3 maja 1982 r. orzekł, iż, nie można uznać, że pracownik utonął podczas lub w związku z wykonywaniem zwykłych czynności pracowniczych, jeżeli nie został przez przełożonego dopuszczony do pracy, ponieważ był pijany (II PR 9/82, OSP z 1983 r. nr 3, poz. 48).

Podsumowanie

Tematyka wypadkowa jest bardzo trudnym i skomplikowanym problemem. Niestety często zdarzenia wypadkowe kończą się w Sądzie, ponieważ następuje konflikt między poszkodowanym, a zespołem powypadkowym, czy ZUS. Nie zawsze na pozór tradycyjni wypadek można uznać jako wypadek przy pracy, ponieważ po głębszej analizie okazuje się, iż któryś z czterech podstawowych warunków nie został spełniony.

Bibliografia

Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2002 r., Nr 199, Poz. 1673 z późn. zm.).